Lucas Boswijk woont samen met verschillende andere woningeigenaren in een monumentaal pand aan de Lindengracht in Amsterdam. In de jaren ‘70 is het voormalige herenhuis verbouwd tot tien zelfstandige woningen. Boswijk: “De binnenstad wordt door de vele oude, slecht geïsoleerde huizen wel eens het tochtgat van Amsterdam genoemd. Het aanbrengen van isolatie of dubbel glas is bij ons wat lastiger omdat we het aanzicht van het pand niet zomaar mogen veranderen. De gas- en elektriciteitsrekening was hierdoor destijds behoorlijk hoog. Inmiddels is er HR++ glas geplaatst.”
In 2010 is een eerste start gemaakt met verduurzaming. Boswijk: “We zijn heel eenvoudig begonnen met het vervangen van de TL-buizen in het trappenhuis door sensorgestuurde led-verlichting. Binnen de vereniging van eigenaren (VvE) hebben we vervolgens andere energiebesparende mogelijkheden onderzocht.” Dat blijkt een aardige uitdaging met veel uitzoekwerk. Boswijk bezoekt verschillende bijeenkomsten over duurzaam wonen en CO2-reductie. Tijdens een van deze bijeenkomsten ontmoet hij Douwe Duiveman. Als installateur heeft hij dan al jaren ervaring met warmtepompen.
Van een gasgestookte cv-ketel naar een warmtepomp
Douwe Duiveman, directeur van Duiveman Installatietechniek: “Ik heb destijds een plan ontwikkeld om de centrale gasboiler, warmwatervoorziening en energievoorziening te verduurzamen. Twee Samsung lucht-waterwarmtepompen vervangen nu de aardgasgestookte cv-ketel, waarbij de warmtepompen ondersteuning krijgen van een collectorveld op het dak. Samen produceren zij voldoende warm water voor verwarming en warm tapwater. Het warme water wordt tot gebruik opgeslagen in buffervaten. Zelfs bij temperaturen van -15oC levert de warmtepomp, voorzien van een supergeleidende warmtewisselaar een maximale warmteafgifte tegen een laag energieverbruik.”
Het project komt in een stroomversnelling als er in 2017 naast de reguliere RVO-subsidies, vanuit het Europese CityZen-project een extra subsidiemogelijkheid ontstaat. De oplossing op basis van de Samsung warmtepompen voldoet aan de strenge eisen die gesteld worden aan de te realiseren energiereductie. Door het toekennen van deze subsidie wordt het plan zelfs kostenneutraal. De besparingen betalen het systeem naar verwachting in 8-10 jaar terug, waardoor een verhoging van de bijdrage aan de VvE voor de leden niet noodzakelijk is. Dit maakt het gemakkelijk voor Boswijk om een akkoord te krijgen op het plan.
“De Samsung lucht-waterwarmtepomp is zeer efficiënt, werkt bij lage temperaturen en de binnenunit is zeer compact. Dit maakt het tot een geschikte oplossing voor bestaande woningen” – Douwe Duiveman, directeur van Duiveman Installatietechniek
Voor het toepassen van deze oplossing zijn vrijwel geen aanpassingen noodzakelijk in de verschillende woningen. Omdat alle woningen reeds bewoond zijn, is het geen optie om vloerverwarming of verwarmingsbuizen in de muur aan te brengen. Duiveman: “Dat maakt deze oplossing juist geschikt voor dit soort panden. Ook buitengevelisolatie in niet strikt noodzakelijk. Ik heb ook voor de oplossing van Ambrava | Samsung gekozen omdat de binnenunit compact is en dus inclusief de buffervaten in de bestaande cv-ruimte past. Wel was het noodzakelijk om enkele radiatoren in de woningen te vervangen door Jaga Tempo convectoren met hulpventilator, zodat met een lage watertemperatuur de ruimte goed verwarmt wordt.”
Verwarmen op basis van lage temperatuur
“De warmtepomp verwarmt water tot maximaal 50oC, een lagere temperatuur dan een conventionele cv-ketel. Ik was in het begin bang dat dit onvoldoende zou zijn om dit tochtige pand te verwarmen. Met name de authentieke schuiframen zijn beslist niet kierdicht. Achteraf valt het echter erg mee. Ik moet wel zeggen dat koudebruggen en tocht nu wat meer opvallen, maar dit komt omdat we nog niet zijn overgegaan tot isolatie. Dat doen we achteraf, terwijl je normaliter eerst zorgt voor een goede isolatie. Waar ik wel even aan moest wennen is dat een kamer langzamer opwarmt. Dat is een kwestie van plannen. Het systeem is uiteraard uitgerust met een timer en een op afstand te bedienen schakelaar. Al met al ben ik erg tevreden met de oplossing. Ik ben overigens ook zeer te spreken over de samenwerking met Duiveman. Hij is zeer betrokken en laat het project niet los voor het afgerond is. Natuurlijk loop je altijd tegen wat kinderziektes aan, maar ook die worden goed en snel opgelost.”
Met speciale dank aan Lucas Boswijk (VvE) & Duiveman Installatietechniek.
Fotografie: Fleur van Munster / OneWorld